samen zorgen
NIEUWE BEWEGING
Hoe gaan we van team naar netwerk?
NIEUWE BEWEGING
Hoe gaan we van team naar netwerk?
We staan voor grote uitdagingen om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. Een deel van het antwoord ligt volgens Odion bij ‘Samen zorgen’: een intensieve samenwerking met het netwerk van de cliënt, vrijwilligers en anders opgeleiden. Dit wordt een belangrijk aandachtspunt voor ons in de komende jaren. Voormalig programmaleider Ingeborg van der Cingel en teamleider in opleiding Niels Oosterbaan van Odion Kaaikhof in Assendelft schetsen de kansen en uitdagingen hierbij.
Wat is er nodig om Samen zorgen te laten slagen? Met deze vraag ging Ingeborg direct na haar start als programmaleider met allerlei mensen binnen en buiten onze organisatie het gesprek aan. De ene keer in de vorm van verdiepingsdagen, de andere keer via workshops en inspiratiesessies. ‘Wat mij daarbij opviel, is dat er eigenlijk al veel gebeurt op het gebied van Samen zorgen’, vertelt Ingeborg. ‘Dat is meestal onbewust, incidenteel en oplossingsgericht. Is er op een locatie bijvoorbeeld een cliënt die graag wil fietsen, dan zoeken medewerkers daar een vrijwilliger voor. Kan de vaste kok niet? Laten we kijken of we iemand uit ons netwerk kunnen vragen. Dat is dus nog niet structureel en er worden meestal ook geen vervolgstappen op gezet.’
durven vragen
‘Iets anders dat Ingeborg opviel, is dat collega’s beseffen dat er een medewerkerstekort is, maar dat nog niet alle locaties dat al daadwerkelijk voelen. Anders is dat voor Niels. ‘Voordat ik bij Odion Kaaikhof kwam, stroomde ik in op een woonlocatie van Odion voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel’, vertelt hij. ‘Daar heb ik ervaren wat het betekent als het niet lukt om goede medewerkers te krijgen. Om die reden zijn we er gestart met Samen zorgen. In plaats van dat wij zelf de zorg verleenden als de cliënt daarom vroeg, zijn wij begonnen met aan de cliënt te vragen: ‘Wie kunnen we benaderen om met jou te komen koken?’ Of: ‘Is er iemand die met je mee kan naar het ziekenhuis?’ Als begeleider krijg je dan meer een organiserende in plaats van een uitvoerende rol.’ ‘Inderdaad’, beaamt Ingeborg. ‘Als zorgverleners zijn we opgeleid om zelf zorg te verlenen. De verschuiving zit hem in het ontdekken hoe je dat voortaan met andere betrokkenen samen kunt doen. Door daarover het gesprek aan te gaan met de cliënt, ontstaat bovendien meer bewustwording voor diens wensen. Het maakt de ondersteuning in feite individueler en het versterkt de eigen regie.’
Niels: ‘Als begeleider krijg je meer een organiserende in plaats van een uitvoerende rol’
zorgen
Zo’n nieuwe rol vraagt om een andere mindset en voor sommige medewerkers is dat best wennen. ‘Er zijn bovendien zorgen over risico’s’, ervaart Ingeborg. ‘Dan hoor je bijvoorbeeld: ‘Als ik het zelf doe, weet ik tenminste dat goed gaat.’ Of: ‘Als wij nog maar een deel van de zorg doen, hoe garanderen we dan dat er niks wordt vergeten?’ Het is lastig om een deel van die verantwoordelijkheid los te laten. Inderdaad zal het een uitdaging worden om alles straks goed af te stemmen met een team dat gaat bestaan uit het netwerk van de client, vrijwilligers en mensen met een andere opleiding. Aan de andere kant denk ik ook dat we toe moeten naar een samenleving die gaat accepteren dat je soms een risico neemt.’ ‘Ja, en je kunt ook op een andere manier zorgen voor veiligheid’, stelt Niels. ‘Wij hebben bij Odion Kaaikhof bijvoorbeeld twee cliënten die vrijwilligerswerk doen in het sociale winkeltje in de buurt. Je kunt zorgen dat daar een begeleider van ons bij is, maar wij zijn met ze in gesprek gegaan over hoe wij hun andere vrijwilligers kunnen scholen om beter met onze cliënten te kunnen omgaan. En dat is dus volgens mij precies wat het is: een omgeving om de cliënt heen creëren die veiligheid biedt en helpen zorgen voor een betekenisvol leven in en met de maatschappij. Wat dat betreft zie ik mezelf als teamleider meer als een verbinder die naar buiten gaat om contacten te leggen, dan als leider van een locatie.’
slimmer benutten
Bij Odion Kaaikhof beseffen de medewerkers volgens Niels inmiddels dat ze ‘meer te bieden hebben dan het ouderwetse zorgen’. ‘We zijn nu bezig met een analyse’, vertelt hij. ‘Daarbij inventariseren we welke taken we gedurende de dag uitvoeren. De volgende stap is om te kijken welke taken wellicht door zorgtechnologische hulpmiddelen kunnen worden overgenomen of door mensen uit het netwerk, vrijwilligers of buurtgenoten. Wij hebben het geluk dat onze locatie veel verbinding heeft met de buurt en dat biedt mogelijkheden. Met dit alles bij elkaar hopen wij onze arbeidsuren slimmer te kunnen inrichten.’ ‘Ja precies, dat is het’, reageert Ingeborg. ‘En dat biedt kansen die je meteen kunt omzetten in iets tastbaars. Dat is ook hoe de beweging echt op gang komt: door te doen en te ervaren. Je moet er niet alleen over praten, maar ook gewoon beginnen – ook al is het met iets kleins. Bij de gesprekken die ik tot nu toe heb gehad met medewerkers kwam best een aantal zorgen en inzichten op tafel rond Samen zorgen. Vervolgens komt er een stortvloed aan mooie ideeën. De zorgen vormen dus geen belemmering voor het zoeken naar kansen. Daar krijg ik veel energie van.’
Ingeborg: ‘Je moet er niet alleen over praten, maar ook gewoon beginnen’
