Van links naar rechts (van boven naar beneden): Rick Roelofs, Paola Martens, Marcel van Barlingen, Nicole Burggraaff en Veerle Andries
ZORGTECHNOLOGIE
De VR-bril: wat kunnen we daarmee?
Dat je er fantastisch mee kunt gamen, weten de meesten van ons wel. Maar de VR-bril kent inmiddels ook mooie toepassingen voor de zorg. Met de bril op ben je volledig afgesloten van de buitenwereld en beleef je de speciaal gebouwde 360-graden-fantasiewereld als levensecht. Vijf collega’s vertellen hoe wij dit bijzondere apparaat op effectieve wijze inzetten.
Ontspannen of juist actief bezig zijn
Nicole Burggraaff van Odion iXi: ‘We hebben goede ervaringen met VRelax bij cliënten die bijvoorbeeld spanningsklachten, prikangst of angst voor de tandarts hebben. Er is keuze uit verschillende filmpjes, bijvoorbeeld met puppies en poesjes of zwemmen met dolfijnen. Je kunt de cliënt het vooraf laten ervaren, zodat er minder spanning staat op de aanstaande gebeurtenis of zelfs tijdens het prikken – omdat cliënten er zó in opgaan, hebben ze het prikken soms niet eens door. Naast deze passieve toepassing hebben we een actieve toepassing met handcontrollers. Daarmee kun je spelletjes doen als tafeltennissen en bowlen: ideaal voor het stimuleren van sociale betrokkenheid, want je kunt dit ook met een groep doen, waarbij je bril doorgeeft. Het is bovendien fijn voor cliënten die door omstandigheden aan huis gebonden zijn. Het menu van dit soort programma’s is redelijk ingewikkeld, vandaar dat ze nog niet veel worden gebruikt voor cliënten in de gehandicaptenzorg. Bij Odion iXi laten we nu een eenvoudiger menu ontwikkelen voor mensen met een verstandelijke beperking. Ook hebben we diverse spellen gekocht en onderzoeken we welke geschikt zijn voor welke cliëntengroep.’
Rondleidingen op de locaties
Marcel van Barlingen van zorgbemiddeling: ‘Ouders en verwijzers vragen vaak: ‘Mogen we een kijkje nemen op jullie locaties?’ Maar voor locaties is dat behoorlijk intensief. Medewerkers moeten afspraken maken, mensen rondleiden en zeker bij woningen van cliënten zit je altijd met privacy. Tegenwoordig gebruiken we hiervoor de VR-bril: je zet hem op en ‘loopt’ zó door een locatie. We hebben inmiddels 20 filmpjes die een indruk geven van verschillende locaties van Odion. Dat werkt perfect, hoewel sommige cliënten het wel spannend en soms zelfs eng vinden, zo’n ding op je hoofd. Daarom staan de filmpjes ook op de website om te bekijken. Dat geeft wel een andere beleving, maar je hebt evengoed een indruk. We gebruiken de bril ook voor cliënten die gaan verhuizen, om ze een indruk te geven van hun nieuwe woonlocatie. Dat we niet iedereen hoeven te mobiliseren voor een bezoek, scheelt heel veel tijd.’
Zelf beginnende dementie ervaren
Paola Martens, persoonlijk begeleider Count Basiestraat: ‘Odion heeft een licentie gekocht van een VR-programma dat je laat ervaren hoe het is om beginnende dementie te hebben. Onze locatie is een van de locaties die meedoet in de pilot. Zelf heb ik de ‘train-de-trainer’ sessie gevolgd en het programma een paar keer doorlopen. Met de bril op kruip je in de huid van een vrouw met beginnende dementie. Je wordt gevraagd om verschillende opdrachten te doen en daarbij hoor je steeds de innerlijke stem van de vrouw. Ik vond het heel intens om te ervaren hoe het is als je filter wegvalt en alle prikkels tegelijk binnenkomen. Dat heeft me van veel dingen bewust gemaakt. Zo staat op onze locatie in de ene hoek wel eens de radio aan en in de andere hoek de tv. Als er dan ook nog iemand begint te praten, is dat heel veel voor iemand die dementeert. Dus nu gaat er maar één apparaat tegelijk aan. Het is de bedoeling dat iedereen in ons team het programma een keer doorloopt en dat er in de toekomst ook een versie komt voor gevorderde dementie. Ook interessant!’
Trainingstool
Gedragsdeskundige Veerle Andries: ‘Odion participeert in de Academische Werkplaats Sociale Relaties en Gehechtheid. Daar komen wetenschappelijk onderzoek en praktijk samen, met als doel om praktische oplossingen te ontwikkelen voor zorgorganisaties. De afgelopen jaren is er steeds meer wetenschappelijk bewijs gekomen voor hoe veilige, betekenisvolle relaties iemand helpen om met emoties en frustraties om te gaan. Dat kan de kans op gedragsproblemen verkleinen. Momenteel zijn we bezig met de ontwikkeling van een VR-programma voor begeleiders en leerlingen, waarin ze te maken krijgen met Simon, een cliënt met een licht verstandelijke beperking die stress heeft. Door met dit VR-programma te oefenen, kunnen ze ervaren wat een invoelende houding kan betekenen voor de stemming van een cliënt en hoe dat de kans op onveilige situaties kan verminderen.’
Behandeling en teamtraining
Gedragsdeskundige en behandelaar Rick Roelofs: ‘Ik zet de VR-bril in bij cognitieve gedragstherapie. Stel, iemand is bang om met het openbaar vervoer te reizen. Dan kan het aangaan van de situatie, een manier zijn om daar overheen te komen. Maar wat nou als je daar ter plekke een paniekaanval krijgt en je niet weg kunt? Met VR kunnen we dit soort situaties heel reëel nabootsen en oefenen. Omdat je lichaam fysiek reageert op wat je ziet, krijg je bijvoorbeeld echt klamme handen als je bang bent en stijgt je hartslag. Wordt de spanning te veel, dan kun je uit de situatie gaan door de bril af te zetten. We hebben inmiddels content voor veelvoorkomende cliëntsituaties, zoals het ziekenhuis, de apotheek en een schoolplein. Ook kun je op deze manier oefenen om bijvoorbeeld iemand aan te spreken of je grenzen aan te geven. Net als bij computergames kun je namelijk echt communiceren met andere mensen, die met een computer en microfoon worden aangestuurd door de behandelaar. Pas geleden heb ik de VR-bril ingezet bij een teamtraining om te kunnen omgaan met moeilijk gedrag van cliënten. Eerst namen we de theorie door. Daarna trainden we met de VR-bril, waarbij alle teamleden om beurten als ervaringsacteur een fel reagerende cliënt speelden: met een avatar en een vervormde stem. De eerste keer klapten de meesten helemaal dicht: zweethanden, stotteren, alles. Toen hebben we de theorie er weer bij gepakt en het nog een keer gedaan. Dat voelde al heel anders! Van een powerpointpresentatie weten mensen na een jaar niks meer, maar een spannende ervaring waarin je zelf een actieve rol hebt, leidt ook bij professionals tot kennis- en gedragsverandering.’